ภาวะ โปรแทสเซียมในเลือดต่ำ

อาการ โพแทสเซียมต่ำ แขนขาจะอ่อนแรง ลุกเดินยาก คล้ายอาการทางสมองหรืออัมพาต อ่อนเพลีย ลุกเดินไม่มีแรงเลย

คนเป็นโรคไตมักต้องกิน คาริเมท kalimate เพื่อลด โพแทสเซียมในเลือด
ระดับโพแทสเซียมในเลือดที่ปกติ จะอยู่ระหว่าง 3.5-5.6 มิลลิโมล/ลิตร
แต่ถ้าความเป็น กรด-ด่างของเลือด (pH) ลดลง 0.1 ก็จะทำให้มีโพแทสเซียมออกจากเซลล์เข้าสู่กระแสเลือดเพิ่มขึ้นในปริมาณ 0.3-1.2 มิลลิโมลตามไปด้วย ดังนั้น ถ้าร่างกายอยู่ในภาวะเลือดมีความเป็นกรดสูงขึ้น แพทย์ก็ควรคำนวณค่าโพแทสเซียมในเลือดให้เพิ่มขึ้นจากผลที่ตรวจวัดได้ทางห้องปฏิบัติการดังสัดส่วนที่กล่าวไว้ ข้างต้น.

โปแตสเซียมมีประโยนช์กับร่างกายอย่างไหง
โปแทสเซียมเป็นแร่ธาตุชนิดหนึ่งที่มีความจำเป็นต่อร่างกาย โดยมีบทบาทสำคัญในการช่วยให้การทำงานของระบบต่าง ๆ ในร่างกายเป็นปกติ เช่น ระบบประสาทและกล้ามเนื้อ โปแทสเซียมช่วยควบคุมสมดุลของอิเล็กโตรไลต์และสมดุลของกรด-เบสในร่างกาย ป้องกันภาวะกรดเกิน (hyperacidity) และยังช่วยควบคุมความดันโลหิตที่สูงและลดความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือดอีกด้วย
มีรายงานวิจัยจำนวนมากที่ระบุว่าในกลุ่มประชากรที่ได้รับโปแทสเซียมจากอาหารในปริมาณที่สูงมีค่าเฉลี่ยของความดันโลหิตและอัตราการเกิดโรคความดันโลหิตสูงต่ำกว่ากลุ่มประชากรที่ได้รับโปแทสเซียมจากอาหารในปริมาณที่น้อย และยังพบว่าการได้รับโปแทสเซียมจากอาหารอย่างเพียงพอ มีผลช่วยลดความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือด และโรคเรื้อรังชนิดอื่น ๆ โดยในงานวิจัยของ Ascherio และคณะ ได้รายงานว่าสามารถลดความเสี่ยงของภาวะการอุดตันของเส้นโลหิตที่ไปเลี้ยงสมอง (Stroke) ได้ถึง 30%

อาการคนที่มีระดับ โพแทสเซียมต่ำ
อาการที่แสดงชัด คือ
แขนขาอ่อนแรงมาก โดยเฉพาะขาส่วนต้น พร้อมกับมีผลต่อการเต้นของหัวใจด้วย ถ้ารุ่นแรง อาจทำให้ลุกเดิน ยากลำบาก คล้ายกับมีอาการทางสมอง หมอบอกให้ไปหาหมอทางสมอง
เดินแล้วมีอาการเอียงๆ ส่วนใหญ่เป็นผลให้ระบบประสาท, การทำงานของทั้งกล้ามเนื้อทั่วไปและกล้ามเนื้อหัวใจทำงานผิดปกติ. ผู้ป่วยมักจะมีอาการอ่อนเพลีย, ท้องอืด, deep tendon reflex ลดลง และกล้ามเนื้อแขนขาอ่อนแรงจนถึงอัมพาตได้ ถ้าผู้ป่วยเกิดอัมพาตของกล้ามเนื้อที่ช่วยการหายใจก็จะทำให้ผู้ป่วยหยุดหายใจจนถึง แก่กรรมได้. นอกจากนี้ ยังทำให้การทำงานของหัวใจผิดปกติได้โดยจากการตรวจคลื่นไฟฟ้าของหัวใจอาจพบเป็น premature atrial contraction, prolonged QT interval, flat T wave, มี Uwave และอาจพบหัวใจหยุดเต้นอันเป็นสาเหตุให้เสียชีวิตได้ทันที.

สาเหตุของภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำ
1. ปริมาณโพแทสเซียมในร่างกายลดลงเนื่องจาก
ก. การกินอาหารที่มีเกลือโพแทสเซียมลดลง.
ข. การขับโพแทสเซียมออกจากร่างกายเพิ่มขึ้น
(1) ขับออกทางไต ได้แก่ ภาวะฮอร์โมน aldosterone ในเลือดสูงเกิน, renal tubular acidosis, ได้รับยาขับปัสสาวะ, ภาวะเลือดเป็นด่าง (alkalosis), poorly reabsorp anion.
(2) ขับออกทางระบบทางเดินอาหาร ได้แก่ อาเจียน, ท้องเสีย, fistula, villous adenoma.
2. ปริมาณโพแทสเซียมในร่างกายปกติ
ก. ยาทำให้เกิดภาวะเลือดมีความเป็นด่างสูง (drug induce metabolic alkalosis) จึงทำให้เกิดการดึงเกลือโพแทสเซียมจากเลือดเข้าสู่เซลล์มาก ขึ้น โดยที่ไม่มีการสูญเสียเกลือโพแทสเซียมออกจากร่างกายแต่อย่างใด.
ข. ภาวะแขนขาอ่อนแรงเป็นครั้งคราว (periodic paralysis).
ค. ร่างกายได้รับอินซูลินเข้าไป จึงทำให้เกิดการดึงเกลือโพแทสเซียมจากเลือดกลับเข้าสู่เซลล์มากขึ้น.

การให้ โพแทสเซียม

ถ้าระดับโพแทสเซียมในเลือด 3-3.5 mEq/L ต้องการโพแทสเซียมชดเชย 100-200 mEq.
ถ้าระดับโพแทสเซียมในเลือด < 3 mEq/L ต้องการโพแทสเซียมชดเชย 200-400 mEq.

โดยทั่วไปแล้วการรักษาภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำไม่จำเป็นต้องรักษาให้กลับสู่ระดับปกติภายใน 24 ชั่วโมง แต่ควรใช้เวลานาน 2-5 วันในการรักษาซึ่งจะเกิดความปลอดภัยแก่ผู้ป่วยมากกว่า

สรุป
ผู้ป่วยรายนี้มาด้วยขาส่วนต้นอ่อนแรง อันเกิดจากภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำ ซึ่งแพทย์เวรควรส่งตรวจเกลือแร่ในปัสสาวะร่วมด้วยเพื่อนำมาคำนวณค่า TTKG ก่อนที่จะตัดสินใจให้การรักษาชดเชย ด้วยสารโพแทสเซียมต่อไป. สำหรับการรักษาชดเชยภาวะโพแทสเซียมต่ำในเลือดอาจให้ทางปากหรือทางหลอดเลือดดำก็ได้ โดยต้องคำนึงถึงชนิดและปริมาณของเกลือโพแทสเซียมที่ให้ รวมทั้งอัตราเร็วในการ ให้โพแทสเซียมเข้าสู่ร่างกายของผู้ป่วยเป็นสำคัญ.

การอ่อนแรงของขา อาจมาจากค่า Chloride in blood

อ้างอิง http://www.doctor.or.th/clinic/detail/9339